Czym jest mechanizm odwrotnego obciążenia?

Krzysztof Ulicki główny księgowy
firma: DOMINUS GRUPA DORADCZA SP. Z O.O.

Zmieniające się przepisy prawne inicjują powstanie zróżnicowanych rozliczeń podatkowych. Pojawiają się coraz częściej transakcje krajowe opodatkowane według innych zasad. Dokonywanie takich zakupów może sprawić nie lada problem, zwłaszcza jeżeli są opodatkowane na gruncie VAT z zastosowaniem mechanizmu odwrotnego obciążenia.

Co to jest odwrotne obciążenie?

Mechanizm odwrotnego obciążenia ma zastosowanie tylko w odniesieniu do rozliczenia podatku VAT od niektórych towarów lub usług wymienionych w załącznikach nr 11 i 14 do ustawy o VAT. Polega on na tym, że w przypadku sprzedaży towarów i usług wymienionych w dalszej części niniejszego artykułu to nabywca tych towarów rozlicza podatek VAT, a sprzedawca wystawia fakturę bez podatku VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie”.

Podmioty uczestniczące

Zaistnienie mechanizmu odwrotnego obciążenia wystąpi tylko gdy zarówno nabywca jak i sprzedawca jest czynnym podatnikiem VAT. W przeciwnym razie sprzedaż poniżej wymienionych towarów i usług będzie odbywać się według ogólnych zasad, czyli to sprzedający będzie doliczał podatek VAT od danej sprzedaży.

Kiedy dochodzi do sytuacji, w której nabywca rozlicza podatek VAT?

Sprzedaż, dla której zaistnieje odwrotne obciążenie musi nastąpić w okolicznościach określonych w ustawie, a mianowicie:

• sprzedawca jest podatnikiem, czyli prowadzi działalność gospodarczą lub jest spółką osobową bądź prawa handlowego i jest zarejestrowanym, czynnym płatnikiem podatku VAT. Konsekwencją tego jest to, że podatnik nie może korzystać ze zwolnienia z podatku VAT (art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy o VAT),
• nabywca prowadzi działalność w formie osoby fizycznej, spółki osobowej lub spółki prawa handlowego i jednocześnie jest czynnym podatnikiem VAT,
• towary lub usługi będące przedmiotem danej sprzedaży nie korzystają ze zwolnienia z podatku VAT co oznacza, że nie zostały nabyte na działalność zwolnioną z VAT oraz przysługiwało nabywcy od zakupu tych towarów lub usług prawo do odliczenia podatku VAT.

Które towary i usługi są objęte tym mechanizmem?

Ustawodawca sukcesywnie uzupełnia zbiór towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia. Od 1 stycznia 2017 r. po raz pierwszy do tego katalogu zostały dodane usługi. Towary i usługi, od nabycia których VAT rozlicza nabywca (zawarte są w załączniku 11 oraz 14 do ustawy o VAT) przedstawia poniższa tabela:

Kiedy nie należy stosować odwrotnego obciążenia?

Sytuacja wystąpienia mechanizmu odwrotnego obciążenia, w której to nabywca towarów lub usług (z załączników nr 11 i 14 do ustawy o VAT) rozlicza podatek VAT nie znajdzie zastosowania w sytuacji, gdy:

• nabywca będzie podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą w formie osoby fizycznej, spółki osobowej, spółki prawa handlowego zwolnionym z podatku VAT,
• nabywca będzie osobą prywatną, nieprowadzącą żadnej działalności gospodarczej,
• sprzedawca będzie osobą prywatną, nieprowadząca żadnej działalności gospodarczej,
• sprzedawca będzie podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą w formie osoby fizycznej, spółki osobowej, spółki prawa handlowego zwolnionym z podatku VAT,
• towary i usługi zostały nabyte na działalność zwolnioną z VAT oraz nie przysługiwało w stosunku do nich prawo do odliczenia podatku VAT przy ich nabyciu.

Jak sprawdzić czy nasz nabywca jest czynnym podatnikiem VAT?

Ministerstwo Finansów uruchomiło ogólnopolski rejestr czynnych podatników VAT za pomocą, którego w kilka sekund można sprawdzić, czy kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT, wpisując jedynie jego numer NIP.  

   Strona umożliwiająca szybkie sprawdzenie kontrahenta jako czynnego podatnika VAT. 

Jak sprzedawca rozlicza odwrotne obciążenie?

Podmiot będący czynnym podatnikiem VAT i dokonujący dostawy towarów i usług objętych odwrotnym obciążeniem na rzecz czynnego podatnik VAT, wystawia fakturę sprzedaży, w której nie dolicza do wartości sprzedanych towarów lub usług podatku VAT. Na fakturze obowiązkowo wykazuje zwrot „odwrotne obciążenie”, a w miejsce stawki wpisuje „oo” albo „—”.

Ponadto, każdą sprzedaż z odwrotnym obciążeniem musi wykazać obligatoryjnie:

1. w deklaracji VAT-7 (miesięcznej) lub VAT-7K (kwartalnej) w:

• tabeli C – rozlicznie podatku należnego, w pozycji 31 – gdzie sprzedawca ujmuje sumę miesięcznej sprzedaży objętej odwrotnym obciążeniem,

2. w informacji podsumowującej VAT-27 (tylko miesięcznej) w:

• tabeli C – informacja o dostawach towarów – gdzie sprzedawca ujmuje sumę miesięcznej sprzedaży z podziałem na nabywców.

Jak nabywca rozlicza odwrotne obciążenie?

Nabywca dolicza podatek VAT należny od powyższej transakcji tak jakby był sprzedawcą, natomiast jednocześnie ma prawo za ten sam okres odliczyć w całości doliczony podatek VAT. W efekcie taka transakcja jest neutralna podatkowo (VAT), a nabywca nie płaci podatku VAT.

Wykazanie nabycia danych towarów lub usług wykazuje się w deklaracji następująco:

1. w deklaracji VAT-7 (miesięcznej) lub VAT-7K (kwartalnej) w:

• tabeli C – rozlicznie podatku należnego:

- w pozycji 34 nabywca ujmuje sumę miesięcznych lub kwartalnych nabyć towarów lub usług objętych odwrotnym obciążeniem,

- w pozycji 35 nabywca ujmuje sumę doliczonego podatku VAT od powyższych nabyć towarów lub usług objętych odwrotnym obciążeniem,

• tabeli D – rozlicznie podatku naliczonego:

- w pozycji 45 nabywca ujmuje sumę miesięcznych lub kwartalnych nabyć towarów lub usług objętych odwrotnym obciążeniem, ujętą w pozycji 34,

- w pozycji 46 nabywca ujmuje sumę doliczonego podatku VAT od powyższych nabyć towarów lub usług objętych odwrotnym obciążeniem, ujętą w pozycji 35.

 Dowiedz się więcej :

• Split payment - nowe podejście do płatności VAT
• Nowelizacja ustawy VAT
• Wady i zalety posiadania statusu podatnika VAT

   Nie zapomnij zajrzeć do naszej bazy dokumentów, gdzie znajdziesz wszystkie niezbędne wnioski.

Oceń artykuł:

Dodałeś ocenę, dziękujemy.