Zakładanie firmy przez osobę niepełnosprawną

Lidia Garczyńska-Szymkowiak doradca-konsultant
firma: Kancelaria Gospodarcza, Poznański Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości

Procedura zakładania działalności gospodarczej przez osoby niepełnosprawne jest taka sama, jak w przypadku pozostałych osób, bez względu na jej formę. Osoby niepełnosprawne mogą prowadzić działalność w takim samym zakresie i w takich samych formach organizacyjno-prawnych, jak inni przedsiębiorcy. Nie ma tu żadnych ograniczeń. Szczególnie polecaną formą dla tej grupy są przedsiębiorstwa społeczne.

W odróżnieniu od innych przedsiębiorców, dla osób niepełnosprawnych dedykowane jest specjalne wsparcie finansowe na przedsiębiorczość ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Podstawowym warunkiem korzystania z tych środków jest posiadanie aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. I tu zaczynają się przysłowiowe „schody”. Nie każda osoba, mimo że choruje i nie czuje się w pełni sprawna, uzyskuje takie orzeczenie. Brak orzeczenia dyskwalifikuje z możliwości korzystania ze wsparcia dedykowanego niepełnosprawnym przedsiębiorcom.

Kto jest osobą niepełnosprawną?

Za osobę niepełnosprawną, zgodnie z przepisami Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, uznaje się osobę posiadającą orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność. Art. 1. ustawy określa ich rodzaje wymieniając:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (organ pozarentowy – Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności),
• orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów (np.: wydane przez lekarza orzecznika organu rentowego - ZUS lub KRUS),
• orzeczenie o niepełnosprawności wydane przed ukończeniem 16 roku życia.

Wsparcie finansowe na start z PFRON

Od 2007 r. środki te są dystrybuowane przede wszystkim przez powiatowe urzędy pracy, a w niektórych powiatach przez wydziały zdrowia i spraw społecznych urzędów miasta. Możliwość ich uzyskania  wynika z przepisów Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Art. 12a ustawy stanowi, że osoba niepełnosprawna może otrzymać jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej w wysokości do 15-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli nie otrzymała bezzwrotnych środków publicznych na ten cel. W praktyce ze względu na duże zainteresowanie tą formą pomocy, a ograniczeniami w wysokości przekazywanych funduszy do urzędów, przeciętnie kwota dofinansowania wynosi w granicy od 35 000 do 40 000 zł.

Szczegółowe wytyczne dotyczące przyznawania dofinansowania są zapisane w regulaminach poszczególnych urzędów. Podstawowe zasady są takie same, gdyż wynikają z rozporządzenia wydanego do ustawy:

• o dofinansowanie może ubiegać się osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy niezarobkująca (np.: otrzymująca rentę),
• osoba niepełnosprawna nie mogła nigdy wcześniej otrzymać bezzwrotnych środków publicznych na założenie działalności gospodarczej lub wkład do spółdzielni socjalnej (bez względu na to kto je przyznawał),
• dofinansowanie można przeznaczyć na pierwszą własną firmę lub nową, pod warunkiem że od wyrejestrowania poprzedniej (dokładnie zaprzestania działalności) upłynęło minimum 12 miesięcy, 
• wniosek o przyznanie środków składa się na formularzu zgodnym z wzorem określonym w przepisach (w załączeniu do artykułu aktualnie obowiązujący wzór wniosku),
• do wniosku należy załączyć kopię aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności wraz z planem przedsięwzięcia stanowiącym podstawę oceny szans powodzenia działalności w okresie 24 miesięcy, dokumenty dotyczące zabezpieczenia zwrotu dofinansowania na wypadek niewywiązania się z warunków umowy oraz inne dokumenty wskazane przez urząd,
• wniosek musi być kompletny i prawidłowo sporządzony pod względem formalnym, rachunkowym i merytorycznym,
• ocena wniosku uwzględnia przewidywane efekty ekonomiczne przedsięwzięcia, popyt i podaż lokalnego rynku na planowaną działalność, kalkulację wydatków na uruchomienie działalności w ramach wnioskowanych środków, uprawnienia i kwalifikacje wnioskodawcy, wysokość środków własnych wnioskodawcy,
• osoba, której zostanie przyznane dofinansowanie musi prowadzić działalność nieprzerwanie przez okres co najmniej 24 miesięcy (nie wolno pod żadnym pozorem zawieszać czy wyrejestrować działalności, ale można korzystać ze zwolnienia lekarskiego),
• dofinansowanie można przeznaczyć podobnie, jak w przypadku środków z Funduszu Pracy czy środków unijnych, przede wszystkim na zakup wyposażenia i środków trwałych niezbędnych do prowadzenia działalności, przygotowanie lokalu, oprogramowanie, licencje, niektóre rodzaje reklamy, zakup materiałów i surowców do produkcji czy też pierwsze zatowarowanie,
• działalność gospodarczą zgłaszamy do ewidencji dopiero po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i przyznaniu dofinansowania,
• dofinansowanie wypłacane jest „z góry” - wydatkujemy pieniądze, które otrzymujemy bez konieczności wykładania środków z własnej kieszeni, jak w przypadku refundacji. 

O szczegóły programu należy pytać bezpośrednio w urzędzie. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego urząd ma obowiązek udzielania wyczerpujących informacji. Pracownicy nie mogą odmówić nam pomocy, co nie oznacza że wypełnią za nas wniosek! W przypadku, gdy niepełnosprawność ogranicza naszą mobilność możemy skontaktować się z urzędem telefonicznie lub wysłać zapytanie pocztą elektroniczną. Urząd musi nam udzielić informacji! Dokumentację wnioskową możemy wysłać tradycyjną pocztą lub złożyć przez pełnomocnika bezpośrednio w urzędzie. Rodzaj niepełnosprawności i brak mobilności ze względu na jej rodzaj nie może dyskwalifikować nas z możliwości ubiegania się o dofinansowanie (wyjątek stanowi niepełnosprawność powodująca ograniczenie zdolności do czynności prawnych).  

Refundacja składek na ubezpieczenia społeczne

Osoby niepełnosprawne z aktualnym orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności mogą również uzyskać wsparcie finansowe na opłacanie składek społecznych w postaci refundacji poniesionych kosztów. Przy czym nie ma znaczenia czy korzystaliśmy z dofinansowania na rozpoczęcie działalności gospodarczej z PFRON-u czy też nie. O refundację możemy wystąpić na każdym etapie prowadzenia działalności. Możliwość uzyskania takiej pomocy wynika z przepisów Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (art. 25).

Podstawowym warunkiem wypłaty refundacji jest terminowe (uchybienie terminu nie może przekraczać 14 dni) opłacanie obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne. Składki muszą być opłacone w całości przed dniem złożenia wniosku o ich refundację. Naliczenia i opłacenia składek dokonuje się zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wniosek można złożyć w formie dokumentu elektronicznego przez teletransmisję danych oraz pobierać drogą elektroniczną potwierdzenie wysłanego wniosku. Wniosek można również przekazać w formie dokumentu pisemnego tradycyjną pocztą lub przez kuriera. Jest to bardzo duże ułatwienie dla osób o ograniczonej mobilności. Wniosek o wypłatę refundacji składek można także sporządzić nieodpłatnie w formie wydruku z oprogramowania informatycznego bezpośrednio w ZUS, na podstawie zgromadzonych tam danych. Refundację otrzymujemy w terminie 14 dni od dnia złożenia kompletnego i prawidłowo wypełnionego wniosku.

Wysokość refundacji nie jest dla wszystkich taka sama – zależy od stopnia niepełnosprawności i wynosi odpowiednio:

• 100% w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
• 60% w przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
• 30% w przypadku osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

 Dla zainteresowanych polecamy strony internetowe PFRON oraz Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej:

• Rejestracja osoby niepełnosprawnej prowadzącej działalność 
• Uprawnienia osoby niepełnosprawnej prowadzącą własną firmę

Ulgi w opłacaniu obowiązkowych składek zdrowotnych

Przepisy o ubezpieczeniu zdrowotnym dają niepełnosprawnym przedsiębiorcom oraz przedsiębiorcom będącym emerytami czy rencistami prawo do obniżenia lub zwolnienia z uiszczania obowiązkowych składek zdrowotnych. Ulga ta wynika z przepisów Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (art. 82).

Przepis ustawy stanowi, że składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana, od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (w tym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej), przez osobę, której świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2017 r. jest to kwota 2 000 zł). Zwolnienie takie przysługuje pod warunkiem, że:

• uzyskiwane przychody z tytułu działalności nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (od 1 marca 2017 r. najniższa gwarantowana emerytura wynosi 1 000 zł) lub
• podatek dochodowy opłacany jest w formie karty podatkowej.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana, od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (w tym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej), również przez osobę zaliczoną do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności. Warunki są takie same jak w przypadku emerytów i rencistów:

• uzyskiwane przychody z tytułu działalności nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub
• podatek dochodowy opłacany jest w formie karty podatkowej.

W przypadku, gdy osoba niepełnosprawna z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności uzyskuje przychód jedynie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, może skorzystać z preferencji polegającej na obniżeniu składki  do wysokości  nieprzekraczającej kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Przy czym w przypadku, gdy tak obliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składkę obniża się do wysokości tej zaliczki.

Pozostałe preferencje w prowadzeniu działalności gospodarczej

Niepełnosprawni przedsiębiorcy mogą korzystać, oprócz specjalnie im dedykowanych form wsparcia, ze wszystkich innych dostępnych dla każdego przedsiębiorcy. Są wśród nich:

• ulgi w opłatach na start – bezpłatne zgłoszenie do ewidencji i rejestracja do VAT-u,
• bezpłatne zgłoszenia do GUS i Urzędu Skarbowego za pomocą formularza CEIDG,
• ulgi „na start” w opłatach - preferencja w opłacaniu składek ZUS,  preferencje podatkowe dla początkujących przedsiębiorców w podatku VAT, inne ulgi podatkowe,
• bezzwrotne dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej ze środków unijnych lub Funduszu Pracy (wyłącznie jako alternatywa dla dofinansowania z PFRON-u – skorzystać możemy tylko z jednego źródła).

Wymienione formy wsparcia początkujących przedsiębiorców zostały opisane w artykule „Ulgi na start i wsparcie finansowe w zakładaniu własnej firmy”.

Oceń artykuł:

Dodałeś ocenę, dziękujemy.