Jak zatrudnić osobę niepełnoletnią?

Chęć podjęcia pracy przez nastolatków jest szczególnie powszechna w okresie wakacji. Praca sezonowa to dla młodych szansa na zastrzyk gotówki i zdobycie pierwszego doświadczenia. Pracodawcy mają jednak możliwość zatrudnienia osób niepełnoletnich nie tylko w pracy sezonowej, ale również w celu nauki zawodu czy przyuczenia do pracy. Zatrudnianie młodzieży wiąże się z wieloma przepisami, których należy przestrzegać, a po stronie pracodawcy leżą takie obowiązki jak zapewnienie należytej opieki czy dostosowanie pracy nastolatka do zajęć szkolnych. Zatrudnienie młodocianego wiąże się też z rozliczaniem zobowiązań wobec ZUS. O czym musimy wiedzieć decydując się na zatrudnienie osoby niepełnoletniej?

Kim jest młodociany pracownik i jakich warunków zatrudnienia wymaga?

W oparciu o Kodeks Pracy, pracownikiem młodocianym jest osoba pomiędzy 16. a 18. rokiem życia. Rodzaje umowy jakie możemy zawrzeć to umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego lub w celu wykonywania prac lekkich.

Pozostałe warunki, jakie musi spełnić nieletni przy przystąpieniu do pracy:

• ukończenie co najmniej gimnazjum,
• przedstawienie orzeczenia lekarskiego, stwierdzające brak przeciwwskazań, zdrowotnych do podjęcia pracy danego rodzaju,
• uzyskanie pozytywnej opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej,
• posiadanie kwalifikacji zawodowych - w przypadku braku kwalifikacji, zatrudnienie może nastąpić tylko w celu nauki zawodu.

Pracodawca - tak jak w przypadku innych pracowników - ma obowiązek skierować przyjmowanego, młodocianego pracownika na badania lekarskie (nie dotyczy to zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenie czy dzieło). Warto wziąć pod uwagę, że jeśli mamy styczność z pracą w obszarze gastronomii czy turystyki - konieczne może być wyrobienie książeczki sanitarno-epidemiologicznej.

Zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego

Małoletni, który nie ukończył gimnazjum lub nieposiadający kwalifikacji zawodowych, może zostać zatrudniony w celu przystosowania zawodowego odbywanego w formie przyuczenia określonego zawodu. Ta forma zatrudnienia powszechnie określana jest praktykami zawodowymi. Decydując się na współpracę ze szkołą zawodową lub technikum i przyjęcie ucznia na praktyki zawodowe, pracodawca musi zapewnić mu odpowiednie stanowisko i wymagany sprzęt do wykonywania pracy, wyznaczyć opiekuna praktyk (pracownika firmy), powiadamiania szkoły o wszelkich niespodziewanych sytuacjach (naruszenie regulaminu przez ucznia czy wypadek). Nauka zawodu dotyczy uzyskania kwalifikacji (pracowniczych bądź czeladniczych) w konkretnym zawodzie. Nauka trwa od 24 do 36 miesięcy (może zostać skrócona lub wydłużona o nie więcej niż 12 miesięcy). Zawody, w których można prowadzić naukę określają przepisy klasyfikacji zawodów szkolnictwa wyższego. Są to np. profesje z obszarów: budowlanego, mechanicznego, turystyczno-gastronomicznego, artystycznego, administracyjno-usługowego, elektrycznego, medyczno-społecznego. Nauka kończy się egzaminem kwalifikacyjnym przeprowadzanym przez szkołę zawodową lub komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych.

Możliwą opcją jest również przyuczenie nieletniego do wykonywania określonej pracy, w celu przystosowania młodocianego do pracy w charakterze robotnika. Czas trwania takiego przyuczenia może trwać od 3 do 6 miesięcy (jeśli małoletni jest członkiem Ochotniczego Hufca Pracy - wtedy okres ten można przedłużyć do czasu ukończenia gimnazjum i może trwać łącznie 22 miesiące). Kwalifikacje również potwierdza egzamin końcowy. Zarówno czas trwania jak i program nauczania ustala pracodawca na podstawie treści programu nauczania w zawodach ujętych w klasyfikacji szkolnictwa zawodowego.

Zatrudnienie osoby niepełnoletniej przy pracach lekkich
 

Poza przygotowaniem zawodowym istnieje możliwość zatrudnienia nastolatka przy pracy niezagrażającej jego zdrowiu, życiu i rozwojowi psychofizycznemu. Zajęcie przez nas oferowane, nie może również kolidować z obowiązkami szkolnymi. Zabronione jest angażowanie młodocianych do pracy wymagającej nadmiernego wysiłku fizycznego czy przekrzywionej pozycji ciała. Poza tym, warunki pracy nie powinny być zagrożone wpływem czynników chemicznych, biologicznych i pyłów.

Pracodawca zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji czasu pracy pracowników młodocianych. W każdym przypadku (nauki zawodu, przyuczenia zawodowego i pracy lekkiej) pracodawca ma obowiązek płacenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Pracownik młodociany powinien zostać zgłoszony do ZUS z kodem 01 20 XX. Zgłoszenia dokonuje pracodawca (płatnik) w ciągu 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeń, używając formularzu ZUS ZUA. Stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne są takie same jak dla pełnoletnich pracowników etatowych.

W przypadku zawarcia z młodocianym umowy o dzieło i zlecenia - nie zgłaszamy go do ZUS. W przypadku umowy zlecenia z uczniem czy studentem do 26. roku życia nie odprowadza się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a małoletni nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym. Obie umowy obligują jedynie do odprowadzenia podatku.

Jakie wynagrodzenie dla młodocianego pracownika?

Jeśli decydujemy się na zatrudnienie młodej osoby do prac lekkich w oparciu o umowę zlecenie lub umowę o pracę, to wynagrodzenie ustala pracodawca (pamiętając o stawkach minimalnych obowiązujących w Polsce). Nieletniemu, który odbywa przyuczenie do wykonywania określonej pracy, przysługuje nie mniej niż 4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Natomiast młodociani przyjęci na naukę zawodu mają prawo do wynagrodzenia obliczanego procentowo w stosunku do przeciętnego, miesięcznego wynagrodzenia w polskiej gospodarce w poprzednim kwartale (dane podaje GUS).

Czas pracy i urlop młodocianego pracownika

Liczba godzin jaką może przepracować osoba niepełnoletnia zależy od wieku - do 16. roku życia nie może przekraczać 7 godzin na dobę, powyżej 16. roku życia jest to już 8 godzin na dobę. Co ważne, do czasu pracy nastolatka wlicza się czas nauki objęty obowiązkowym programem zajęć szkolnych, a w dni, w których uczęszcza do szkoły, nie powinien pracować dłużej niż 2 godziny. Bezwzględnie zabronione jest podejmowanie przez młodocianego pracy w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej.

Wiek motywuje również okres odpoczynku niepełnoletniego pracownika. Przerwa w pracy (obejmując porę nocną) nie może trwać mniej niż 14 godzin. W każdym tygodniu musimy zapewnić małoletniemu 48-godzinny, nieprzerwany odpoczynek (łącznie z niedzielą). Jeśli w ciągu dnia młodociany pracuje dłużej niż 4,5 godziny, to ma on prawo do 30-minutowej przerwy, wliczającej się do czasu pracy.

Dopiero po 6 miesiącach pracy młodociany pracownik otrzymuje prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych, po rocznym stażu pracy, pula dni wolnych do wykorzystania wzrasta do 26 dni roboczych. Jednak po ukończeniu 18. roku życia wymiar urlopu zmniejsza się do 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskane zostało przed osiągnięciem pełnoletności.

Możliwości zatrudnienia dla osób niepełnoletnich jest bardzo dużo, szczególnie w okresie wakacji mogą oni liczyć na naprawdę wiele ofert pracy. Najczęściej praca dla nieletnich dotyczy: wsparcia przy pracach biurowych (porządkowanie i segregowanie dokumentów, przygotowywanie korespondencji, obsługa komputera lub innych urządzeń), prac związanych z utrzymaniem czystości, zbierania owoców, telemarketingu, obsługi infolinii, a także roznoszenia ulotek czy sprzedaży na ulicznych stoiskach. Oczywiście największy popyt na młodocianych pracowników jest w miejscowościach wypoczynkowych, gdzie w ciągu wakacji odnotowuje się dużą liczbę turystów. Ale coraz popularniejsze staje się zatrudnianie niepełnoletnich w firmach w trakcie sezonu urlopowego. Wielu przedsiębiorców szuka zadaniowego zastępstwa, a zatrudnienie młodocianego pracownika to nie tylko rodzaj oszczędności, dla małoletnich to duża szansa na zdobycie doświadczenia, które w przyszłości ułatwi im zawodowy start.

Dominika Głowacka

Oceń artykuł:

Dodałeś ocenę, dziękujemy.