Wskaźnik przeżycia polskich firm powstałych w okresie 2009-2013 w pierwszym roku wg danych GUS wyniósł 74 %. Oznacza to, że blisko 26% firm upada w pierwszym roku. W każdą działalność wpisane jest ryzyko niepowodzenia. Im więcej niewiadomych, tym większa niepewność przyszłości firmy. Szczególnie dużo znaków zapytania stawia przed sobą młoda firma. Pyta – Czy to się opłaci? Czy rynek zechce kupić moją ofertę? Skąd wziąć pieniądze? Czy dam radę? Jednakże czy to musi oznacza, że już na wejściu grozi jej upadłość?

Młoda firma czy startup?

Młoda firma to zarejestrowany nowy podmiot gospodarczy w fazie wejścia na rynek i początkowego wzrostu. Startupem może być zarówno młoda firma (pod pewnymi warunkami), ale również inicjatywa przedsiębiorcza będąca dopiero w fazie projektowania biznesu, krystalizowania pomysłów i poszukiwania rozwiązań modelowych dla planowanej działalności. Inicjatywy takie to jeszcze nie firmy – nie zostały zarejestrowane jako podmioty gospodarcze! Często są podejmowane i prowadzone w inkubatorach przedsiębiorczości czy inkubatorach technologicznych, gdzie mają możliwość eksperymentowania i testowania swoich pomysłów, a dopiero później z większym bezpieczeństwem tworzą młode firmy. Z drugiej strony nie każda młoda firma to startup! Działalność taka jak szkoła językowa, kawiarnia, portal internetowy czy produkcja odczynników chemicznych nie zawsze będzie startupem, nawet jeżeli jest dopiero w fazie wejścia na rynek. Kluczem do potraktowania młodej firmy jako startupu jest posiadanie cech charakterystycznych dla takich przedsięwzięć.

Coraz częściej startupem określa się również inicjatywy społeczne (prowadzone przez organizacje pozarządowe lub grupy nieformalne), które wprowadzają nową jakość w rozwiązywanie problemów społecznych. Przykładem takiej inicjatywy jest partnerski projekt „Inkubator Małe Wielkie Zmiany” ukierunkowany na wspieranie innowacyjnych przedsięwzięć społecznych rozwiązujących problemy aktywizacji zawodowej osób oddalonych od rynku pracy. Projekt jest realizowany przez PwC Polska sp. z o.o. (link do projektu  http://www.spoldzielnie.org/innowacje).

Czym wyróżnia się startup na tle innych młodych firm?

Przyjmując za STURTUP POLAND, skupiającego 2 677 startupów [Startup Poland (2016). Polskie Startupy. Raport 2016 http://startuppoland.org/startup/], startup musi wypełniać przynajmniej jeden z warunków:

 - należeć do sektora gospodarki cyfrowej - przetwarzanie informacji i technologie pochodne stanowią jeden lub więcej z kluczowych elementów modelu biznesowego;        

- tworzyć nowe rozwiązania technologiczne w obszarze IT/ICT.

Szersze rozumienie startupu proponuje projekt STARTUP POZNAŃ (http://startup.poznan.pl). Wg założeń projektu, żeby młoda firma mogła być uznana jako startup musi spełniać warunek:

- działać w obszarze nowych technologii;

- prowadzić działalność wykorzystującą nowoczesne i innowacyjne metody zarządzania, marketingu, projektowania usług oraz poszukiwać nowego modelu biznesowego lub produktu.

Takie podejście jest spójne z rozumieniem startupu opisanego przez propagatorów prowadzenia biznesu w takiej koncepcji - Steva Blanka i Boba Dorfa autorów książki „Podręcznik startupu. Budowa wielkiej firmy krok po kroku” oraz Erica Riesa autora książki „Metoda Lean Startup. Wykorzystaj innowacyjne narzędzia i stwórz firmę, która zdobędzie rynek”.

Podążając za tokiem myślenia autorów każda młoda firma, która chce wprowadzić na rynek nowe technologicznie produkty, o innych parametrach niż te, które dobrze są znane odbiorcom lub chce znane produkty sprzedawać w zupełnie nowy technologicznie sposób działa w warunkach skrajnej niepewności i mimo, że nie opiera się o rozwiązania IT/ICT będzie uważana za start-up. W takim ujęciu zarówno szkoła językowa, kawiarnia, portal internetowy czy produkcja odczynników chemicznych, jeżeli tylko wprowadzają nową jakość podejmując ryzyko skrajnej niepewności będą mogły być traktowane jak startupy. Przy takim rozumieniu startup’u  możemy powiedzieć, że każdego roku powstaje wiele młodych startupowych firm, z których chce wprowadzić nową jakość, dać klientom coś nowego, lecz nie każda przetrwa i odniesie sukces. Nowy biznes tworzony w warunkach skrajnej niepewności, prowadzony nawet przez zaprawionych w boju wielkich graczy rynkowych, obarczony jest ryzykiem niepowodzenia i upadku.

Przykładem może być startopowy koncept gastronomiczny „Kropka Relaks”, sieci handlowej „Biedronka”, który po etapie kilkuletniego testowania nie przyniósł spodziewanej efektywności i został zamknięty. Obecnie sieć wdraża nowy koncept bistro pod nazwą "Strefa Wiele DobreGo".i.

Upadek startupu

Nie każdy startup to udany biznes. Nie każda młoda firma odnosi sukces rynkowy, nawet wówczas, gdy bazuje na sprawdzonych rozwiązaniach i produktach czy innowacjach. Tworzenie startupa przez wielkich graczy rynkowych, jak pokazuje historia konceptu „Kropka Relaks”, też może zakończyć się niepowodzeniem. Nie ma gotowej recepty na sukces. Ważne jest, by tak zaplanować przedsięwzięcie, żeby upadek był możliwie najmniej dotkliwy. 

Z danych pochodzących z badania nad młodymi firmami zakładanymi ze wsparciem finansowym Funduszu Pracy, przeprowadzonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (Badanie ogólnopolskie nt. stosowanej formy aktywizacji zawodowej bezrobotnych jaką jest przyznawanie środków Funduszu Pracy na podjęcie działalności gospodarczej) wynika, że brak środków finansowych na start i wiedzy biznesowej, nie jest główną przyczyną upadku młodej firmy. Od 2004 roku urzędy pracy realizują projekty finansowe wspierające młodą przedsiębiorczość. Jest to bezzwrotne dofinansowanie przeznaczone na zakupy inwestycyjne, środki obrotowe i reklamę. Każdy otrzymujący dofinansowanie dodatkowo uzyskuje wsparcie szkoleniowo-doradcze z zakresu prawa działalności gospodarczej, podatków, biznesplanu, marketingu i zarządzania firmą. Mimo tak dużej pomocy młode firmy licznie upadają. Skalę problemu upadłości pokazuje poniższy wykres.

Wykres. Okres funkcjonowania firmy na rynku (od daty rozpoczęcia do daty zakończenia działalności)

Źródło: Badanie ogólnopolskie nt. stosowanej formy aktywizacji zawodowej bezrobotnych jaką jest przyznawanie środków Funduszu Pracy na podjęcie działalności gospodarczej. Raport Końcowy. (str., 82, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2011 r.)

Najwięcej firm funkcjonowało zaledwie przez okres od 1 do 1,5 roku (36%). Aż 92,9% firm zakończyło działalność przed upływem 3 lat od przyznania dofinansowania.

Statystyki GUS prezentowane w raporcie „Warunki powstania i działania oraz perspektywy rozwojowe polskich przedsiębiorstw powstałych w latach 2009–2013” są bardziej optymistyczne i potwierdzają postawioną wcześniej tezę, że nie zawsze brak środków na start jest główną przyczyną upadłości. Po pierwszym roku 74% podmiotów było nadal aktywnych, co oznacza, że swoją działalność zakończyło 26% firm (mniej niż w przypadku firm uzyskujących wsparcie finansowe na start z Funduszu Pracy). Przy czym wskaźnik ten był wyższy dla podmiotów należących do osób prawnych (78,8%) niż fizycznych (73,4%) dominujących w przypadku dofinansowania z Funduszu.

Ze względu na branże najwięcej firm po pierwszym roku przeżywa w sektorach:

• opieki zdrowotnej,
• obsługi rynku nieruchomości,
• informacji i komunikacji (IT/ICT),
• działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej. 

Najniższy wskaźnik przeżycia dotyczył firm, które działały w sektorze finansów i ubezpieczenia (wskaźnik 57,9%).

Przyczyny upadu młodej firmy

Z różnych analiz prowadzonych przez urzędy pracy, wydziały działalności gospodarczej, instytucje szkoleniowo-doradcze, ośrodki przedsiębiorczości wynika, że przyczyn jest bardzo wiele. Wśród najczęściej wymienianych przez doradców biznesowych i samych przedsiębiorców są:

• zbyt mały kapitał startowy w stosunku do skali podejmowanej działalności gospodarczej (niedoinwestowanie już na starcie),
• brak środków finansowych na utrzymanie bieżącej płynności finansowej w pierwszym roku działalności,
• brak środków na promocję firmy,
• błędy w założeniach planu finansowego (przeszacowanie przychodów i niedoszacowanie kosztów) lub jego zupełny brak,
• duże bariery w dostępie do refundacji na rozwój przedsiębiorczości (skomplikowana  i droga procedura wnioskowa, niejasne kryteria przyznawania, brak informacji ze strony instytucji zarządzających i nierówny dostęp do tych informacji),
• wysokie koszty pozyskiwania pracowników (pozapłacowe koszty pracy),
• skomplikowane procedury podatkowe,
• niejasne i zmienne przepisy podatkowe,
•  brak badań rynku pod kątem rozpoznania oczekiwań odbiorców w odniesieniu do    wybranego profilu działalności, w szczególności szacowania wielkości popytu na ofertę firmy, rozpoznania stopnia nasycenia rynku ofertami konkurencyjnymi,
• niedostateczna ocena mocnych i słabych stron oferty własnej i oferty konkurencji,
• niewłaściwy wybór lokalizacji ze względu na możliwość pozyskania klientów,
• brak znajomości rynku dostawców pod kątem warunków i zasad współpracy oraz określenia kryteriów ich doboru,
• nieumiejętne szacowanie cen,
• brak koncepcji strategii marketingowej i polityki personalnej.

Najczęstsze przyczyny upadłości młodych firm wskazywane w badaniu MPiPS przedstawia poniższa tabela:

Graf prezentujący najczęstsze przyczyny upadłości młodych firm.

źródło: opracowanie własne na podstawie badania MPiPS

Najczęstsze bariery rozwoju młodych firm wskazywane w raporcie GUS przedstawia poniższa tabela.

Tabela 2. Najczęstsze bariery rozwoju młodych firm.

źródło: opracowanie własne na podstawie raportu GUS za 2014 r.

Wielu początkującym przedsiębiorcom wydaje się, że kluczem do sukcesu jest samo formalne zarejestrowanie działalności gospodarczej, a reszta już sama się potoczy. Nic bardziej mylnego, ponieważ tak naprawdę dopiero wtedy zaczyna się prawdziwa walka o zaistnienie i przetrwanie na rynku. Do tego nie wystarczy tylko posiadanie wpisu do ewidencji, trzeba jeszcze wiele pracy i wytrwałości w walce o klienta.
 

Autorką artykułu jest Lidia Garczyńska-Szymkowiak.

Oceń artykuł:

Dodałeś ocenę, dziękujemy.