Zatrudnianie osób poniżej 18. roku życia

Przyjmowanie do pracy osób nieletnich jest w Polsce możliwe, wymaga jednak dostosowania się do ściśle określonych wymogów, które określone zostały w Kodeksie pracy. Przed podjęciem takiej decyzji warto dokładnie zaznajomić się z poszczególnymi artykułami prawa, a także dobrze przygotować się na podpisanie umowy z osobą poniżej 18. roku życia. Chętnych do pracy wśród nieletnich bowiem nie brakuje.

Pracownik młodociany - definicja

Sezonowy zbiór owoców i warzyw, rozdawanie ulotek, praca w restauracji - zajęć, do których wykonywania można zatrudnić osoby nieletnie, istnieje co najmniej kilka. Na przyjęcie młodocianych pracowników przedsiębiorcy decydują się głównie w ramach przyuczenia do zawodu, nauki zawodu lub wykonywania lekkich prac na podstawie stosownej umowy.

Aby mieć jasność, kogo można zatrudnić, należy pochylić się nad art. 190 § 1 Kodeksu pracy: “Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.” Należy tutaj dopełnić, że nieletni, którego chcemy przyjąć, powinien posiadać 8-letnie wykształcenie na poziomie szkoły podstawowej, a przed zatrudnieniem pozyskać od lekarza zaświadczenie, że praca, jaką ma wykonywać, nie będzie stanowiła zagrożenia dla jego zdrowia. Istnieje wyjątek od reguły dotyczący osób poniżej 15. roku życia. Mogą zostać przyjęte do pracy w ramach przyuczania do zawodu, nie powinny jednak wykonywać prac typowych dla osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie. Warto przy tym pamiętać, że małoletni bez kwalifikacji zawodowej może zostać zaproszony do firmy wyłącznie do przyuczenia.

Kodeks pracy wyróżnia również definicję dziecka, czyli osoby, która nie ukończyła 16. roku życia, ale po spełnieniu określonych warunków może zostać zatrudniona do wykonywania określonych zajęć w celach zarobkowych – obejmuje jednak wyłącznie cztery typy działalności gospodarczej: kulturalną, sportową, artystyczną oraz reklamową. Koniecznie jest wówczas m.in. uzyskanie zgody opiekuna i inspektora pracy, dołączenie opinii psychologa oraz dyrektora szkoły, do której uczęszcza nieletni, a także orzeczenia lekarskiego.

Praca dla nieletnich – tak, ale pod pewnymi warunkami

Zanim podejmiemy decyzję o zatrudnieniu małoletniego, musimy dowiedzieć się, jakie warunki spełnić, aby było to w pełni możliwe, bezpieczne dla pracownika oraz legalne. Osobę poniżej 18. roku życia można przyjąć na przyuczenie zawodowe lub do prac lekkich, które nie będą zagrażać jego życiu, zdrowiu oraz rozwojowi psychofizycznemu. Kolejny warunek obejmuje zagwarantowanie wsparcia, dzięki któremu małoletni będzie mógł właściwie przygotować się do wykonywania powierzonych czynności zawodowych. Niezbędne okaże się również prowadzenie ewidencji, jeśli myślimy o zatrudnieniu więcej niż jednej osoby małoletniej.

Pracodawca ma też obowiązek zapewnienia osobie poniżej 18. roku życia szczególnej ochrony podczas pracy, czyli m.in. zastosować nadzór nad małoletnim, informować go o ewentualnych zagrożeniach, zaopatrzyć go w odzież ochronną lub zlecać regularne wykonywanie badań lekarskich. Istotne kwestie obejmują również czas pracy osób małoletnich. Dzieci poniżej 16. roku życia nie mogą pracować dłużej niż 6 godzin dziennie, a dzieci powyżej 16. roku życia - maksymalnie 8 godzin dziennie. Zakaz zatrudnienia obejmuje godziny nocne oraz w weekendy. Co do urlopu, zasady są równie jasne: małoletni po 6 miesiącach od zatrudnienia zyskuje prawo do 12 wolnych dni roboczych, natomiast po 12 miesiącach od zatrudnienia – 26 wolnych dni roboczych.

Na jakich zasadach można zatrudnić osobę nieletnią?

1. Umowa o pracę na czas nieokreślony

   
   Osobę poniżej 18. roku życia można zatrudnić na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub umowy-zlecenia (na określonych warunkach). Musi to być jednak tzw. praca lekka, czyli taka, która w nie zagraża zdrowiu oraz życiu małoletniego, a do tego nie ogranicza w żaden sposób jego rozwoju psychofizycznego. Oznacza to, że wykonywanie wszelkich czynności wymagających przebywania w zanieczyszczonych pomieszczeniach, dźwigania ciężkich przedmiotów, stania lub siedzenia w nienaturalnej pozycji, jest w takim przypadku niedozwolone.
   
   Każdy przedsiębiorca przed przyjęciem nieletniego może zapoznać się listą prac lekkich zatwierdzoną przez Państwową Inspekcję Pracy i na tej podstawie znaleźć dla dziecka określone zajęcie. Wśród nich znajdziemy m.in. proste prace porządkowe, czynności pomocnicze związane z prowadzeniem administracji biurowej, ale także lekkie prace fizyczne przy podnoszeniu przedmiotów po 3 kg lub 5 kg (przy równym rozłożeniu na obie ręce). Prace w tzw. pozycji wymuszonej czy przed ekranem komputera nie mogą z kolei trwać dłużej niż 2 godziny dziennie.
   
   W przypadku podpisania umowy o pracę koniecznie pamiętać należy o tym, że taki zatrudniony również podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.
    

    

2. Przygotowanie zawodowe

   
   Możemy podzielić je na trzy rodzaje: przyuczenie do wykonywania określonej pracy, rzemieślnicze przygotowanie zawodowe oraz naukę zawodu. W każdym przypadku mamy do czynienia z sytuacją, w której osoba poniżej 18. roku życia nie jest pracownikiem w pełnym rozumieniu tego słowa, ale kimś, kto ma dopiero przyswoić wiedzę teoretyczną oraz praktyczną na temat danego zajęcia. Przy nauce zawodu jest to dodatkowo przygotowanie do objęcia w przyszłości konkretnego stanowiska. Istnieje tutaj możliwość podpisania z małoletnim umowy na czas określony lub na okres próbny.
   
   a)  W celu przyuczenia małoletniego do wykonywania określonej pracy konieczne jest wcześniejsze określenie zakresu oraz czasu trwania nauki. Zwykle obejmuje okres od 3 do 6 miesięcy, w niektórych przypadkach może się jednak wydłużyć (np. u osób uczęszczających do OHP). Należy również zastanowić się nad zakresem nauczania - wziąć pod uwagę program kształcenia określony dla szkolnictwa zawodowego lub programu egzaminacyjnego dla zawodów, które nie zostały ujęte w szkolnictwie zawodowym. Tak przygotowany małoletni będzie traktowany jak pracownik przyuczony do zawodu. Osobie poniżej 18. roku życia przysługuje wynagrodzenie obliczane na podstawie aktualnych danych GUS - nie powinno wynieść mniej niż 4% średniego wynagrodzenia.
   
   b)  W celu rzemieślniczego przygotowania zawodowego należy podpisać umowę z małoletnim i na jej podstawie przekazywać mu wiedzę praktyczną na temat wykonywania danego rzemiosła (pracodawca musi więc kwalifikowanym rzemieślnikiem). Wiedzę teoretyczną dziecko otrzymuje z kolei poprzez udział w szkole zawodowej bądź kursach uzupełniających. Przyuczanie tego typu kończy się egzaminem czeladniczym, a tym samym uzyskaniem zdolności do wykonywania prac rzemieślniczych.
   
   c)  W celu przyjęcia małoletniego do nauki zawodu należy podpisać z nim umowę, a także kierować się określonymi zasadami. W takim wypadku musimy przekazywać wiedzę zgodnie z programem nauczania dla szkolnictwa branżowego. Wybierając samodzielne dokształcanie małoletniego na poziomie teoretycznym również istnieje konieczność przekazywania wiedzy na podstawie programu nauczania zawodowego lub w ramach kursu pozaszkolnego. Kształcenie kończy się egzaminem na wykwalifikowanego pracownika, którego koszty ponosi pracodawca. Osobie poniżej 18. roku życia, która została przyjęta do firmy w ramach przygotowania zawodowego, przysługuje wynagrodzenie. Jego wysokość zależy od aktualnych wskazań GUS na temat średniego wynagrodzenia. Nauka trwa wówczas maksymalnie 36 miesięcy.

    

Małoletni pracownik – specjalista na wyciągnięcie ręki

Korzyść z zatrudnienia małoletniego obejmuje przede wszystkim szansę na pozyskanie specjalisty w danej dziedzinie. Istnieje spore prawdopodobieństwo, że osoba poniżej 18. roku życia, która przygotowywała się do zawodu w danej firmie, pozostanie w niej już jako pełnoprawny pracownik. Może też zdecydować się na dalsze poszerzanie swoich kwalifikacji w innym miejscu, aby po jakimś czasie wrócić do przedsiębiorstwa, w którym zaczynała swoją przygodę z zawodem. W obu przypadkach zyskujemy świadomego swoich umiejętności człowieka, który chce się rozwijać. Z drugiej strony pracodawca może traktować taką formę zatrudnienia jako inwestycję w przyszłość, ponieważ po kilku miesiącach zyskuje młodą osobę, która posiada już niezbędną wiedzę na temat konkretnej dziedziny.

Oceń artykuł:

Dodałeś ocenę, dziękujemy.