Odpowiedzialność zarządu w spółce z o.o

Katarzyna Matuszczak radca prawny, przedsiębiorca
firma: ---

Pełnienie funkcji członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże się z pewnym ryzykiem. Członkowie zarządu w określonych sytuacjach mogą bowiem zostać pociągnięci do odpowiedzialności za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki służy ochronie jej wierzycieli.

Zarząd jako organ spółki

Zarząd jest organem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Zarząd może być jednoosobowy lub wieloosobowy. W przypadku, gdy zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentacji spółki określa umowa spółki. Jednakże jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych regulacji w tym zakresie, to zgodnie z Kodeksem spółek handlowych (dalej: K.s.h.) do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Członkowie zarządu są powoływani i odwoływani uchwałą wspólników, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej.

Odpowiedzialność cywilna członków zarządu na gruncie kodeksu spółek handlowych

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest osobnym od wspólników podmiotem praw i obowiązków. Posiada osobowość prawną. Wspólnicy nie odpowiadają za jej zobowiązania. Jednakże do odpowiedzialności za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą zostać pociągnięci członkowie jej zarządu. Zgodnie z art. 299 § 1 K.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Wówczas członkowie zarządu za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie i całym swoim majątkiem. Funkcją art. 299 K.s.h. jest skłonienie członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do tego, aby w sytuacji, gdy spółka stała się niewypłacalna, zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie

Przesłanką odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest bezskuteczność egzekucji wobec spółki. W celu pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności, wierzyciel spółki musi udowodnić, że:

• istnieje niezaspokojona wierzytelność wobec spółki,
• prowadzona egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna.

Dowodem bezskuteczności egzekucji jest najczęściej postanowienie komornika o umorzeniu egzekucji z uwagi na jej bezskuteczność. Jednakże bezskuteczność egzekucji może zostać wykazana innymi środkami dowodowymi np. postanowieniem o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na to, że majątek spółki nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Bezskuteczność egzekucji musi dotyczyć całego majątku spółki (a nie tylko jego części). Do odpowiedzialności za zobowiązania spółki mogą zostać pociągnięci wszyscy członkowie zarządu, którzy pełnili tę funkcję w chwili powstania zobowiązania oraz w czasie właściwym dla ogłoszenia upadłości (bez względu na to, czy zostali wpisani do rejestru). Nie jest za to konieczne, aby zobowiązanie było już wówczas wymagalne. Należy podkreślić, że od odpowiedzialności za zobowiązania spółki nie zwalnia umowa między członkami zarządu co do sposobu kierowania sprawami spółki, a w szczególności umowny podział obowiązków.

Art. 299 § 1 K.s.h. nie ustanawia bezwzględnej odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, uwarunkowanej jedynie istnieniem niezaspokojonej wierzytelności i bezskuteczności egzekucji wobec spółki. W art. 299 § 2 K.s.h. wprowadzono przesłanki egzoneracyjne, które zwalniają członków zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże że:

• we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu,
• niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy,
• pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Odpowiedzialność członków zarządu na podstawie ordynacji podatkowej

Podobne uregulowania w zakresie odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przewidują przepisy ustawy Ordynacja podatkowa (dalej: O.p.). Konstrukcja zastosowana w art. 116 O.p. nawiązuje do art. 299 K.s.h., jest to jednak przepis szczególny, precyzujący odpowiedzialność członków zarządu spółki na płaszczyźnie zobowiązań podatkowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.05.2016 r., sygn. akt II UK 246/15). Zgodnie z art. 116 § 1 O.p. za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Jednakże członek zarządu może zwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli:

• wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie Prawo restrukturyzacyjne albo wykaże, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy,
• wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

W celu pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki, organ podatkowy musi jedynie wykazać fakt pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce. Z kolei ciężar udowodnienia przesłanki zwalniającej członka zarządu od odpowiedzialności, obciąża członka zarządu.

Odpowiedzialność karna członków zarządu

Ponadto dla wzmocnienia ochrony wierzycieli spółki, K.s.h. przewiduje odpowiedzialność karną w przypadku niezgłoszenia wniosku o ogłoszeniu upadłości we właściwym czasie. Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który nie zgłosił we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Zgodnie z art. 586 K.s.h. kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających upadłość spółki podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Występek określony w art. 586 K.s.h jest przestępstwem umyślnym i jego sprawcą może być tylko członek zarządu spółki (w tym członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub likwidator. Należy dodać, że znamiona ww. czynu zabronionego zostaną wypełnione zarówno w przypadku, gdy pomimo wystąpienia przesłanek do złożenia wniosku o upadłość, członek zarządu w ogóle nie dopełni obowiązku zgłoszenia wniosku o upadłość, jak i wówczas, gdy obowiązek ten zostanie zrealizowany dopiero po upływie terminu określonego w przepisach prawa (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 08.01.2013 r., sygn. akt III KK 117/12).

Omawiane przestępstwo jest przestępstwem umyślnym co oznacza, że do jego popełnienia niezbędne jest uświadomienie sobie przez sprawcę, że zachodzą przesłanki określone w przepisach prawa do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Oceń artykuł:

Dodałeś ocenę, dziękujemy.