Jak chronić nazwę firmy?

05.01.2018 Prowadzenie działalności

Podziel się:

Oceń

Nazwa firmy identyfikuje przedsiębiorcę, wzbudza zainteresowanie klientów i zachęca do korzystania z jego usług lub zakupu towarów. Warto o nią dbać tak, aby po latach nie trzeba było jej zmieniać płacąc przy tym spore odszkodowanie innemu przedsiębiorcy.

Nazwa przedsiębiorcy, jak wskazują specjaliści od marketingu, musi być krótka, treściwa, oryginalna oraz kojarzyć się z profilem jego działalności. Powinna być także „chwytliwa”, tj. budzić dobre skojarzenia u potencjalnego klienta. Wybór nazwy nie jest prosty, ale dokonany w sposób właściwy, będzie procentował, przyciągając do niej coraz do nowych klientów. Będą oni bowiem, co oczywiste, woleli skorzystać ze znanej im firmy niż z usług bądź towarów tzw. „no name’a”. Wraz z rozwojem firmy, wzrostem jej rozpoznawalności i pozytywnych skojarzeń rosnąć będzie także wartość jej marki, na którą składają się poza nazwą chociażby takie elementy jak logo. Celem przykładu wspomnieć można, że zgodnie z rankingiem BrandZ najcenniejszych marek świata autorstwa koncernów reklamowych WPP i Kantar Millward Brown, w 2017 r. do najcenniejszych marek świata należą m.in.:

Google - wartość 245 mld USD,

Apple - wartość 235 mld USD,

Microsoft - wartość 143 mld USD,

Amazon - wartość 139 mld USD,

Facebook - wartość 130 mld USD.

Warto w tym miejscu wskazać także najcenniejsze polskie marki, przywołując wyniki rankingu najcenniejszych marek sporządzonego przez dziennik Rzeczpospolita. Zgodnie z nim w 2016 r. najcenniejszymi (według wartości) polskimi markami były:

Orlen – wartość 3935,0 mln PLN,

Biedronka – wartość 3821,0 mln PLN,

PKO Bank Polski – wartość 3240,1 mln PLN,

Play – wartość 2677,0 mln PLN,

Plus – wartość 2524,2 mln PLN.

Powyższe dane wskazują na wysoką wartość samej tylko marki, będącej jedynie jednym z elementów majątku przedsiębiorcy. Nie dziwi zatem fakt, że prawna ochrona nazwy marki lub przedsiębiorcy stanowi ważny element budowania bezpieczeństwa firmy. Okazać się może bowiem, że po wielu latach zacznie z niej korzystać inny podmiot, przywłaszczając sobie profity wynikające z wypracowanej marki i jej popularności Może zaistnieć także sytuacja odmienna. Nieuwaga przedsiębiorcy skutkować może otrzymaniem przezeń pisma wzywającego do zaprzestania korzystania z nazwy zastrzeżonej dla innego przedsiębiorcy i, w najgorszej sytuacji, do zapłaty sporego odszkodowania. Przyjrzyjmy się tym samym podstawowym, prawnym zasadom dotyczącym wyboru i ochrony nazwy przedsiębiorcy.

Zasady nadawania nazw przedsiębiorcom

Przepisy prawa dają pewne wytyczne na temat tego w jaki sposób oznaczać przedsiębiorstwo. Opierając się na przepisach kodeksu cywilnego wskazać można, że:

1. firma (czyli oznaczenie) przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.

Przykład : przedsiębiorca chcący produkować soki nie powinien wybierać nazwy tożsamej z nazwą innego producenta soków (np. Tymbark). Przyjmuje się jednak, że tożsamość nazwy jest dopuszczalna w przypadku producentów działających w różnych branżach (np. uznać można, że nazwę Tymbark nosić może producent obuwia z siedzibą w miejscowości Tymbark);

Przykład : przedsiębiorca produkujący panele podłogowe nie może przyjąć nazwy wskazującej na produkcję okien;

2. firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych.

Przykład: przedsiębiorca Jan Nowak nie może prowadzić działalności gospodarczej pod nazwą Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe Bober Jan Kowalski;

3. firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane. Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy.

Na marginesie wydaje się, że budowanie marki na podstawie swojego nazwiska może stanowić doskonały pomysł marketingowy. Licznych przykładów doszukiwać można się zarówno za granicą, jak i w samej Polsce. Z zagranicznych firm wspomnieć można chociażby o koncernie Daimler-Benz (od nazwiska założycieli: Karla Benz i Gottlieba Daimler), Peugeot (od nazwiska założyciela: Jeana Pierre Peugeot), Ford Motor Company (od nazwiska założyciela: Henry’ego Forda), oraz jako przykład bardziej wyszukanej kombinacji Adidas AG (jako zdrobnienie imienia i pierwszych trzech liter nazwiska założyciela przedsiębiorstwa: Adolfa Dasslera). Spośród wielu znanych polskich marek, korzystających z nazwiska założyciela wskazać można chociażby na firmę:

Wojas,

Ziaja,

Inglot,

Wittchen,

Ochnik,

W. Kruk,

Dr Irena Eris,

Rolnik,

Grycan,

Ryłko,

E.Wedel,

Koral,

Tołpa,

Janda.

Jak widać nazwisko nie musi występować tylko w firmie osoby fizycznej (tam stanowi to obligatoryjny składnik nazwy), ale także w firmach przedsiębiorców działających w jakiejkolwiek formie prawnej.

Porównanie nazw – od czego zacząć?

W dobie Internetu dobór nazwy powinien rozpocząć się od sprawdzenia właśnie za pomocą tego medium czy inne przedsiębiorstwa nie noszą już wymarzonej przez nas nazwy, a jeżeli tak, to w jakiej branży i w których państwach działają. Wyszukiwarka internetowa powinna udzielić nam w tym zakresie wielu informacji. Poza standardowym sprawdzeniem nazwy z wykorzystaniem wyszukiwarki niezbędne jest także skorzystanie z baz danych przedsiębiorców. Bazami tymi w Polsce są:

Dodatkowo należy sprawdzić czy nazwa firmy nie została zastrzeżona jako znak towarowy, a jeżeli tak to w których państwach (dotyczy to w szczególności tych przedsiębiorców, którzy planują prowadzić działalność poza granicami Polski). W szczególności polecić można następujące strony:

Jeżeli okaże się, że wybrana przez nas nazwa jest identyczna z nazwą innego przedsiębiorcy działającego na danym obszarze, w danej branży i objętą ochroną z tytułu znaków towarowych należy z niej bezwzględnie zrezygnować. Dotyczy to także sytuacji, w której przedsiębiorca takiej nazwy nie zastrzegł jako znak towarowy, choć w tym przypadku zalecenie takie nie wypływa już z ustawy Prawo własności przemysłowej, ale z innych aktów prawnych (np. ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Ryzykowne w takim przypadku jest także wybranie nazwy podobnej do nazwy zastrzeżonej, choć podobieństwo to niejednokrotnie stanowi kwestię na tyle ocenną, że często stwierdza się ją dopiero na etapie postępowania sądowego.

Jak zastrzec nazwę i logo przedsiębiorcy jako znak towarowy?

Na początku drobne wyjaśnienie – zgodnie z ustawą Prawo własności przemysłowej „znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy”. Oznacza to w praktyce, że przedsiębiorca jako znak towarowy może zastrzec takie oznaczenia, jak chociażby nazwa, logo, symbol, specyficzny układ dźwięków (np. określoną sekwencję dźwięków stosowaną w reklamie), a nawet jak stwierdził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w jednym z wyroków – wystrój sklepu. Tak się też w praktyce dzieje w związku z czym przykładowo firma Apple poza wieloma innymi znakami ma zastrzeżoną zarówno nazwę przedsiębiorstwa, jak i charakterystyczne logo z nadgryzionym jabłkiem, a firma Adidas – trzy charakterystyczne paski. Zdarzają się przy tym o wiele ciekawsze przypadki ochrony znaków towarowych, z których jednym z bardziej zaskakujących jest uznanie w 2012 r. przez sąd w Stanach Zjednoczonych, jako znaku towarowego czerwonej podeszwy butów stosowanej przez projektanta butów Christiana Louboutina. Ciekawą sprawą był także spór zaistniały pomiędzy firmą Microsoft, a studentem z Kanady nazywającym się Mike Rowe, który zarejestrował domenę o nazwie MikeRoweSoft.com. Spór zakończył się podpisaniem ugody i rezygnacją przez studenta z korzystania z ww. domeny.

Przechodząc do konkretów. Przedsiębiorca chcący zarejestrować swoją nazwę, logo, bądź inne oznaczenie musi zdecydować, czy chce, aby ochrona obowiązywała w Polsce, czy też w innych państwach. W pierwszej sytuacji wystarczy rejestracja oznaczenia w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, w pozostałych wszystko zależy od tego, w których państwach obowiązywać miałaby ochrona znaku towarowego. Dla przykładu:

zgłoszenie oznaczenia w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej skutkuje objęciem go ochroną na obszarze całej Unii Europejskiej,

zgłoszenie oznaczenia w Afrykańskiej Organizacji Własności Przemysłowej skutkuje objęciem ochroną na obszarze członków tejże organizacji;

zgłoszenie oznaczenia w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej skutkuje powstaniem ochrony na obszarze stron Porozumienia Madryckiego.

Koszty rejestracji

Koszty rejestracji określa rozporządzenie w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych. Ich wysokość zależy od zakresu wniosku, wyjaśnić należy jednak, że rejestrując znak towarowy w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej liczyć należy się w szczególności z opłatą:

od zgłoszenia znaku towarowego dla towarów i usług, które zaklasyfikowane są zgodnie z obowiązującą klasyfikacją w jednej klasie towarowej – w wysokości 450 zł (od zgłoszenia w postacie elektronicznej opłata wynosi 400 zł);
za publikację informacji o udzielonym prawie ochronnym – w wysokości 90 zł;
za 10-letni okres ochronny za każdą klasę towarową – 400 zł.

Formularz podania o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy

Koszty rejestracji znaku towarowego za granicą zależą m.in. od tego w których państwach obowiązywać ma ochrona nazwy (loga) przedsiębiorcy. Dla przykładu Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej podaje, że podstawowa opłata za zgłoszenie znaku towarowego obejmujące jedną klasę wynosi 1000 Euro (przy zgłoszeniu tradycyjnym, „papierowym”) lub 850 Euro (przy zgłoszeniu dokonanym w drodze elektronicznej).

Koszty rejestracji „na skalę globalną”, czyli w szczególności przy pomocy Światowej Organizacji Własności Intelektualnej zależą o wiele większej ilości czynników, aby opisać je pokrótce w niniejszym tekście. Najprościej po prostu będzie wejść na stronę tejże Organizacji i skorzystanie z dostępnego na niej kalkulatora

Przejdź do kalkulatora

Ważne!

prawo ochronne na znak towarowy udzielane jest w Polsce na okres 10 lat. Istnieje możliwość jego przedłużenia o następne 10 lat;
wzór zgłoszenia znaku towarowego wraz z opisem załączników zawiera strona UPRP:
zgłoszenia do UPRP można dokonać drogą elektroniczną przy użyciu systemu ePUAP.

Kiedy nie zarejestrujemy znaku towarowego?

Nie udziela się prawa ochronnego na oznaczenie, które:

nie może być znakiem towarowym;
nie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostało zgłoszone;
składa się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania, w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności;
składa się wyłącznie z elementów, które weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych;
stanowi kształt towaru, który jest uwarunkowany wyłącznie jego naturą, jest niezbędny do uzyskania efektu technicznego lub zwiększa znacznie wartość towaru;
zostało zgłoszone w złej wierze;
jest sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami;
zawiera element będący symbolem, w szczególności o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, którego używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową;
zawiera symbol Rzeczypospolitej Polskiej (godło, barwy lub hymn), znak sił zbrojnych, organizacji paramilitarnej lub sił porządkowych, reprodukcję polskiego orderu, odznaczenia lub odznaki honorowej, odznaki lub oznaki wojskowej bądź innego oficjalnego lub powszechnie używanego odznaczenia i odznaki, w szczególności administracji rządowej lub samorządu terytorialnego albo organizacji społecznej działającej w ważnym interesie publicznym, gdy obszar działania tej organizacji obejmuje cały kraj lub znaczną jego część, jeżeli zgłaszający nie wykaże się uprawnieniem, w szczególności zezwoleniem właściwego organu Państwa albo organu samorządu terytorialnego, albo zgodą organizacji, na używanie oznaczenia w obrocie;
zawiera symbol (herb, flagę, godło) obcego państwa, nazwę, skrót nazwy, bądź symbol (herb, flagę, godło) organizacji międzynarodowej lub przyjęte w obcym państwie urzędowe oznaczenie, stempel kontrolny lub gwarancyjny, jeżeli zakaz taki wynika z umów międzynarodowych, chyba że zgłaszający wykaże się zezwoleniem właściwego organu, które uprawnia go do używania takiego oznaczenia w obrocie;
zawiera urzędowo uznane oznaczenie przyjęte do stosowania w obrocie, w szczególności znak bezpieczeństwa, znak jakości lub cechę legalizacji, w zakresie, w jakim mogłoby to wprowadzić odbiorców w błąd co do charakteru takiego oznaczenia, o ile zgłaszający nie wykaże, że jest uprawniony do jego używania;
ze swojej istoty może wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, jakości lub pochodzenia geograficznego towaru;
stanowi chronioną nazwę odmiany roślin i odnosi się do odmiany roślin tego samego lub pokrewnego gatunku;
w odniesieniu do wyrobów alkoholowych, znak towarowy zawierający element geograficzny niezgodny z pochodzeniem wyrobu;
znak towarowy zawierający element geograficzny prawdziwy w sensie dosłownym co do terytorium, regionu lub miejsca, z którego towar pochodzi, który mógłby wprowadzić odbiorców w błąd, że towar pochodzi z innego, słynącego z danych wyrobów terenu.

Nie udziela się ponadto prawa ochronnego na znak towarowy dla towarów identycznych lub podobnych, jeżeli znak ten jest identyczny lub podobny do zarejestrowanego oznaczenia geograficznego, nazwy pochodzenia, określenia tradycyjnego dla wina lub oznaczenia geograficznego napoju spirytusowego, których ochrona jest przewidziana na podstawie przepisów prawa i w zakresie w nich przewidzianym.

Jak przeciwdziałać naruszeniom?

Prawo przewiduje szereg możliwości ochrony przez przedsiębiorcę swojej nazwy (oraz innych elementów jego oznaczenia – np. nazwy). Oznacza to, że zarówno może się on spotkać się z zarzutami ze strony innych przedsiębiorców, jak i sam może domagać się, aby inni nie naruszali jego praw. Do działań tych należą m.in.:

1. wezwanie do zaniechania działania,

Przykład: firma produkująca soki działająca wiele lat na rynku i mająca zarejestrowaną nazwę i logo jako znak towarowy - QAZWER S.A. kieruje do nowo powstałego producenta soków - firmy OAZWER S.A. wezwanie do zaprzestania korzystania z nazwy OAZWER;

2. żądanie usunięcia skutków naruszenia,

Przykład: ww. firma QAZWER S.A. żąda od firmy OAZWER S.A. wycofania ze sprzedaży wszystkich wyprodukowanych soków;

3. żądanie złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie,

Przykład: ww. firma QAZWER S.A. żąda od firmy OAZWER S.A. opublikowania oświadczenia w prasie lokalnej z obszaru działania obydwu spółek o braku tożsamości podmiotowej obydwu firm i przeprosin za dokonane naruszenia;

4. żądanie naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia,

Przykład: ww. firma QAZWER S.A. żąda od firmy OAZWER S.A. wydania korzyści uzyskanych w wyniku sprzedaży soków przez tą firmę.

Źródła:

ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm.,
ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, Dz. U. z 2017 r. poz. 1577,
ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, Dz. U. z 2017 r. poz. 776,
ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Dz.U. z 2003 r. Nr 153 poz. 1503 z późń. zm.
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2001 r. w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych, Dz. U. Nr 90, poz. 1000 z późń. zm.
http://www.uprp.pl/procedura-krajowa/Menu02,31,4,index,pl/

Oceń artykuł:

Dodałeś ocenę, dziękujemy.